DIY Audio Türkiye

Bu seferki projemiz, HI-FI preamplifikatör üzerine. Öncelikle preamplifikatör nedir, ne için kullanılır ve önemi nedir bunlardan bahsedelim.

Ön yükselteçler, ses sinyali kaynağı ile güç amplifikatörü arasındaki olmazsa olmaz elemandır. Basit bir anlatımla, bizim ses kaynağımızın sinyalini, güç amplifikatörünün kullanabileceği voltaj seviyesine getirir. Güç amplifikatörümüzden tam verimi ve kaliteyi alabilmemiz için, ön yükselteç kullanmamız şarttır. Sahip olması gereken özellikler, sinyalimizi bozmadan gerekli voltaja yükseltebilmesidir. Önemi ise, amplifikatörünüz ne kadar kaliteli olursa olsun, giriş sinyaliniz kaliteli olmadığı sürece elde edeceğiniz sonuç kötü olacağından, ön yükseltecin ses kalitesi üzerinde doğrudan etkisi vardır. Bu projede göreceğiniz preamplifikatör de, en yüksek kalitededir, düzgün yapıldığında elde edeceğiniz kalite Hi End bir önyükselteç ile eşdeğerdir.(Tabi, fiyatı eşdeğer olmayacak, işte DIY Audio ruhu :)

Bu önyükseltecin en önemli özelliği çok düşük harmonik distorsiyona ve geniş dinamik aralığa sahip olmasıdır. Sistem tam komplemer simetrik A sınıfı yapıya sahiptir ve devre şemasından da açıkça anlaşılabileceği gibi iki farklı ancak şasiye göre iki tam simetrik devreye sahiptir.

Büyük devre şemasını yazının altında yer alan "dosyalar" bölümünden edinebilirsiniz.

Burada sunulan devre şeması stereo uygulama içindir. Ayrıca tam kapalı bas kutuları için bas düzeltme fonksiyonuna sahip bir Linkwitz denkleştirici seçeneği içerir.

Devrenin tam ortasında, iki ayrı negatif geri besleme seçeneği mevcuttur. Bu iki seçenek arasında jumperler ile seçim yapılabilir.
   (a) konumu düz cevap eğrisi içindir ve 2Hz ile 100Khz arasında lineer bir eğri verir.
   (b) konumu ise Linkwitz denkleştirmesini devreye sokar; ki bu durumda 20Hz – 100Hz bandında yaklaşık 12dB/oktavlık ekstra bir kazanç elde edilir.

Komple ön yükselteç devresinin yaklaşık lineer kazancı 12dB'dir. R4 ve R104 iki kanal için ayrı ayrı kazanç belirleyici dirençlerdir. Değerleri artırıldığında kazanç artacaktır.

Bir önyükselteç devresi için neden güç transistörleri seçildiğinin açıklanabilmesi için öncelikle; küçük güç transistörlerinin küçük birleşim noktalarına sahip olduğu ve dolayısıyla gürültü karakteristiklerinin iyi olmadığı gerçeğinin bilinmesi gerekmektedir. Oysa bu devrede kullanılan BD139/140 gibi orta güç transistörleri daha büyük birleşim noktalarına ve dolayısıyla daha küçük gürültü oranlarına sahiptir.

Önyükseltecin toplam harmonik distorsiyonu çok düşüktür. Aslında pek çok spektrum analizörünün algılama limitinin bile altındadır. Ancak Linkwitz denkleştiricisi devreye sokulduğunda (konum b) tam çıkışta % 0,0075 gibi bir orana yükselir ki bu da oldukça düşüktür. Dolayısıyla bu ön yükselteç amplifikatörünüze herhangi bir şekilde gürültü ya da distorsiyon eklemez. Ekte bu ön yükseltecin cevap eğrileri verilmiştir. Genellikle bir yükseltecin çıkış gerilim limitleri besleme gerilimiyle sınırlıdır. Bu da her halükarda güç amplifikatörünün besleme ihtiyacından düşük olacaktır. Bu; şu anlama gelir, uygulamada ön yükselteç hiçbir şart altında distorsiyon yapmaz.

Güç kaynağı ihtiyacı +/-35v dur. 2x21 ila 2x25v luk ve 1,5VA gücündeki herhangi bir transformatör işimizi görecektir. Köprü diyotlar ve süzme kondansatörleri devre üzerindedir, dolayısıyla sisteme yalnızca bir trafo bağlamak yeterli olacaktır. Ön yükselteç çıkışına 22K ile 50K arasında logaritmik stereo bir ses potansiyometresi konulmalıdır. Dinamik aralık geniş tutulduğundan dolayı giriş kaynaklı herhangi bir saturasyon ya da distorsiyon oluşmayacaktır. Ancak güç amplifikatörünüzün maksimum giriş genliği aşıldığında distorsiyon kaçınılmazdır. Bu anlamda bu ön yükselteç, yüksek güçlü amplifikatörler için tavsiye edilir. Özellikle ikinci projemiz olan 100W MOSFET ampli için biçilmiş kaftandır.

Nico Ras